Anne ya da babanın tek başına olduğu ve tek başına çocukların bakımından sorumlu olduğu aile türüdür diyebiliriz. Ebeveynin teklik nedenine bağlı olarak çok çeşitli dallara ayrılan aile çeşididir. Ebeveyn tekliğine neden olan sebepler şu şekilde sıralanabilir; boşanma, eşlerden birinin kaybı, evlilik dışı hamilelik, ebeveynlerden birinin hapiste olması ve terk edilme gibi unsurlardan bahsedilebilir.
Bu nedenler bizim için oldukça önemlidir. Çünkü aile içi dinamikler üzerinde farklı farklı etkilere neden olabilmektedir. Örneğin yalnızca annenin olduğu tek ebeveynli aileler ile yalnızca babanın olduğu tek ebeveynli aileler arasında birtakım farklar olabilir. Bu durum gerek ebeveyn gerekse çocuk üzerinden pek çok olumsuzluklara neden olabilir. Özellikle son yıllarda bu aile kavramına daha sık rastlamaktayız. Boşanma oranlarındaki artışın, bu ailelerin oluşumunda büyük bir pay sahibi olduğunu söyleyebiliriz.
Ailenin tek ebeveynli oluşunun pek çok faktör üzerinde etkisi mevcuttur. Özellikle çocuklar üzerinde pek çok olumsuzlar oluşturabilir. Bu olumsuzların biçimi üzerinde, ebeveynin anne ya da baba olmasının ve ebeveynin tek kalınmasının nedeni ciddi anlamda etkilidir. Çocuğun hangi yaş döneminde bu duruma maruz kalmış olması da diğer önemli bir etken olarak söylenebilir.
Tek ebeveynli ailelerin çok çeşitli olduğunu ifade etmiştik. Bu aile tiplerinden boşanma sonucunda yalnızca annenin var olduğu aile tipini ele alacağız.
Küçük yaşlardan özellikle 0-6 yaş döneminde bu durumu maruz kalan bir çocuk için durumun oldukça zor olduğunu belirtmek gerekmektedir. Evden babanın ayrılması ve annenin yapması gereken sorumluluğun artışı ve bu sorumlulukları yerine getirmeye çalışırken, örneğin ekonomik ve evdeki iş bölümündeki yığılmalar gibi nedenler sebebiyle zor durumda olan anne çocuğun daha da zora girmesine ve istemeden de olsa çocuğun ihmal olmasına neden olabilir. Bu ihmalle birlikte çocuğun içinde bulunduğu durum daha zorlu bir hal alabilir. Bu durum çocukta ruhsal ve davranışsal anlamda birtakım problemlerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Peki bu durumun önüne geçebilmek ve var olan olumsuzlukların daha derin yaralar açmaması için neler yapılabilir?
Öncelikle anne ve baba ayrı bile olsa çocukların ihtiyaçları için bir araya gelmeli ve birlikte sorumluluk almaları gerekmektedir. Anne, baba rolü diğer rollerden ayrı tutulmalı ve çocuğun ihmalinin önüne geçilmelidir. Ayrıca bahsedilen zorlu süreç yalnızca çocuk üzerinde olumsuz etki oluşturmaz. Ebeveynleri de ciddi anlamda etkileyebilmektedir. Ebeveynlerin içinde bulunduğu zorlu dönemle birlikte bir takım ruhsal problemler yaşayabilir. Bu da çocukla ilgilenebilmelerinin önüne geçebilir. Bu nedenle ebeveynin çocuğa yardım edebilmesinde ruhsal anlamda iyi hissetmesinin büyük bir önemi vardır. Ebeveyn iyi hissedecek ki çocukla daha rahat ilgilenebilsin. Bu iyi oluşu sağlayabilmek veya koruyabilmek için ebeveynin muhakkak kendine özel zamanlar ayırması gerekmektedir. Bu özel zamanları sosyal ortamlar da, hobilerde ve spor salonlarında vakit geçirerek oluşturabilir.
Ayrıca bu zorlu süreçlerde çocuklarında davranış ve tutumlarında birtakım değişiklikler olabilir. Örneğin tekrardan alt ıslatma, tırnak yeme, öfke nöbetleri, aşırı hareketli olma, içe kapanma, okul başarısında düşüş, uyku problemleri ve arkadaş ilişkilerinde sıkıntılar görülebilir. Çocukta görülen bu olumsuzluklarla baş edebilmede, çocuğunuzla özel vakitler geçirmek, ona zaman ayırmak, güven vermek, değer vermek ve bunları hissettirmek faydalı olabilir. Pek çok çabanıza rağmen sonuç alamıyor ve bu gibi olumsuzluklar sıklıkla devam ediyor ve artış gösteriyorsa bir uzmandan destek almak size fayda sağlayabilir.
Tek Ebeveynli ailelerin dikkat etmesi gereken hususlar:
- Diğer eşle yaşadığımız problemi çocuğa yansıtmamak,
- Çocuğu “taraf” olmaya zorlamamak,
- Çocukla doğru, açık, net bir biçimde iletişim kurmak,
- Çocukla özel zamanlar geçirmek ve onlara değerli hissettirmek,
- Çocuğunuzla birebir zaman geçirdiğiniz gibi, sosyal ortamlarda da vakit geçirmeye çalışmak,
- Tek ebeveynle yaşıyor diye ona zavallı, üzgün, problemli çocuk muamelesi yapmamak, işlerin doğal akışını sürdürmek ve rutin oluşturup bunu korumak,
- Var olan veya ortaya çıkan problemleri hemen “tek ebeveynli oluşa bağlamamak,
- Baba eksiğini kapatmak için uygunsuz ve aşırı çaba içerisine girmemek,
- Ebeveynler birbirleri ile çocuk üzerinden mücadele etmemeli,
- Mesafe fark etmeksizin çocukla iletişimde kalmak,
- Çocuğunuzun isteklerini ve duygularını dikkate almak,
- Çocuğa aidiyet duygusunu aşılayacak davranışlar sergilemek,
İhtiyaç halinde uzman desteği almak.
